Σιωπηλές φωνές

της Μαρούλας Κλιάφα

Στο ευρύχωρο σκηνικό χώρο του «Θησείου», ξεδιπλώνονται δράσεις εμπνευσμένες από γράμματα, εξομολογήσεις, μνήμες, ένα υλικό το οποίο όπως σημειώνει η ομάδα «ΑΣΙΠΚΑ», καλύπτοντας ένα ιστορικό φάσμα που ξεκινάει από τις αρχές του 20ου αιώνα και την περίοδο της Κολιγιάς στην Ελλάδα, συνεχίζει με τους Βαλκανικούς Πολέμους, τους δύο Παγκόσμιους, Κατοχή, Εμφύλιο, Δεκεμβριανά, Βάρκιζα, καλύπτει όλα τα μεταναστευτικά ρεύματα και την περίοδο του Ψυχρού πολέμου.

Είναι καταρχήν τολμηρό αλλά και επίκαιρα ουσιαστικό το εγχείρημα του να μεταφέρεις το κλίμα ενός Εμφυλίου πατώντας σε προγενέστερές του καταστάσεις, χωρίς να επικεντρώνεσαι στις πολιτικές έριδες προ Εμφυλίου αλλά δίνοντας πληροφορίες αντικειμενικά και μεθοδικά. Πληροφορίες που αφορούν ένα βεβαρημένο παρελθόν, κουρελιασμένο και καλά σφραγισμένο στις ενδόμυχες σκέψεις των σημερινών επιζήσαντων του τότε. Αφήγηση μέσω μονολόγων και οπτικών συνθέσεων, όπου οι μνήμες δίνουν τόπο στην όποια οργή και διαπροσωπική αντίθεση. Η ομάδα «ΑΣΙΠΚΑ» λοιπόν μετά την παρουσίαση του έργου στο «Βυρσοδεψείο», το επαναφέρει στο «Θησείο» ως τις 7 Απριλίου.

Οι πρώτες εντυπώσεις που μου έρχονται στο μυαλό είναι πως το στήσιμο της παράστασης έχει τη ζωντάνια ενός μικρού έπους. Ο χώρος είναι απογυμνωμένος από κάθε υλικό πέραν κάποιων ενδυμασιών κρεμασμένων στον τοίχο κι’ εμείς οι θεατές, παρατηρούμε τους βηματισμούς των ηθοποιών, τα απλανή βλέμματα και τους σιωπηλούς τους ελιγμούς, καθώς ένας-ένας ξετυλίγουν το κουβάρι μιας καταπλακωμένης από ερείπια ιστορίας. Ο Μπίτος εύλογα επέλεξε να δώσει μια πιο ακέραια διάσταση στο γυναικείο ψυχισμό, πόσο μάλλον σε περιόδους συρράξεων όταν η θηλυκή ματιά ορίζεται από την επαναστατική οδύνη καθώς πλανάται ανάμεσα σε πράξεις προδοσίας και βασανιστηρίων. Το τεχνικό κομμάτι είναι ένας ανέλπιστος θρίαμβος: η Αλεξάνδρα Σιάφκου με συμβολικές ενδυμασίες, παλαιάς κοπής αλλά σε συνάρτηση με τις περιόδους αφήγησης, ο Νύσος Βασιλόπουλος που μέχρι ν’ ανοίξει η πόρτα και να φανεί η εξωτερική «σκηνή» (αργότερα έμαθα πως στην πρωινή παράσταση, οι ηθοποιοί ανοίγουν τα στόρια των παραθύρων για να εισέλθει το καθάριο φως) εποπτεύει την κάθε κίνηση των ηθοποιών, ένας μίνι «προβολέας» που δεν αφήνει περιθώρια φυγής.

Η αφοπλιστική φυσικότητα με την οποία ερμήνευε ο κάθε ηθοποιός στο έργο ήταν επίσης ένα μοναδικό στοιχείο ανύψωσης της παράστασης σε μεγαλούργημα ιστορικής καταγραφής, όπου η ερευνητική παρουσία της Κλιάφα συναντά την μεταμοντέρνα αισθητική του Μπίτου, γκρεμίζοντας εν μέρει ορισμένα ταμπού κι οδηγώντας σε ανατρεπτικές αποκαλύψεις. Οι μαρτυρίες σε μικρόφωνα, ανακοινώσεις τραυματικές μα και λυτρωτικές. Οι ηθοποιοί, φαντάσματα ενός παρελθόντος κι εξαρχής στοιχειά εκφέρουν με τις δικές τους, ατομικές ιδιαιτερότητες αγαπημένα τους (προσωπικά) ασποσπάσματα: η Ρηνιώ Κυριαζή στα εξαίσια «φωνητικά» αρχικά και λίγο πριν το φινάλε, εντυπωσιάζει επίσης σε μια από τις πιο αδυσώπητες σκηνές του έργου, περιγράφοντας τραγικά όσο και γλαφυρά την κατάληξη  της οικογένειάς της. Ο Ιωακείμ Πανάγος βλοσυρός στον κορυφαίο του μονόλογο για τη ματαιότητα της στρατιωτικής θητείας, ενώ ο Αντώνης Τσίλλερ κραυγάζει σαν λύκος πίσω από την κουρτίνα για μια αδελφοκτονία. Η Ελένη Ζαραφίδου πανέξυπνα κοφτερή ως οικογενειάρχισσα που υπομένει αντάρτες-ασφαλίτες και την άρνηση του άντρα της να ξαναμπεί στο μέτωπο και βεβαιότατα, η δεξιοτέχνισσα λόγου και υποκριτικής μαγείας Ειρήνη Δράκου που από μικρόσωμο κοριτσάκι, με την απρόσμενή της «εμπειρία» στην Κατοχή, μεταμορφώνεται σε υπομονετική σύζυγο αναμένοντας την παρουσία του Άρη Βελουχιώτη στο σπιτικό της. Η εμφάνιση ενός ηλικιωμένου τροβαδούρου που παίζει μελαγχολικά ακορντεόν, δίνει με τις «λίγες σταγόνες αγάπης» διαφορετική χροιά στο πνεύμα της ρομαντζάδας. Στη συνέχεια θα «πολεμήσει» τα φαντάσματα ρίχνοντας πέτρες πάνω στην κουρτίνα εν μέσω τυμπανοκρουσιών και κραυγών.

Το πιο ελκυστικό στην παράσταση αυτή είναι η φρεσκάδα της οπτικής της δραματουργίας, η αντικειμενική προσέγγιση και στις δύο μαχόμενες πλευρές, θέτοντας πάντα ως μανιφέστο τον αντι-μιλιταρισμό και τον σκοταδισμό περιόδων που έβλαψαν τη χώρα υλικά και ιδεολογικά. Μια αρχειακής  αξίας καταγραφή για ένα παρελθόν που δεν είναι σίγουρο ότι θα διερευνηθεί πλήρως από τις μεταγενέστερες γενιές.

Σκηνοθεσία: Δημήτρης Μπίτος

Σκηνικά-κοστούμια: Αλεξάνδρα Σιάφκου

Μουσική: Λάμπρος Πηγούνης

Φωτισμοί: Νύσος Βασιλόπουλος

Παίζουν: Ειρήνη Δράκου

Ελένη Ζαραφίδου

Ιωακείμ Πανάγος

Ρηνιώ Κυριαζή

Αντώνης Τσίλλερ

«Θησείον – Ένα θέατρο για τις τέχνες»

Τουρναβίτου 7

Θησείο

Παραστάσεις: Από 16 Μαρτίου έως 7 Απριλίου

Ημέρες και ώρες παραστάσεων: Σάββατο & Κυριακή 06.00 τα ξημερώματα.

Διάρκεια: 90 λεπτά

Τηλέφωνο: 210 3255444

Γενική είσοδος: 10 €

Προπώληση εισιτηρίων: Ticket Services, Πανεπιστημίου 39 (εντός Στοάς Πεσμαζόγλου)

Τηλεφωνική αγορά: 210 7234567

Online: www.ticketservices.gr

Συμπαραγωγή της ομάδας «ΑΣΙΠΚΑ» με την  «Λυκόφως» του Γιώργου Λυκιαρδόπουλου