Άγριος Σπόρος

του Γιάννη Τσίρου

Κοινωνικό δράμα με πικρό χιούμορ στο παρακμιακό πλαίσιο ενός ελληνικού επαρχιακού τοπίου με τις προκαταλήψεις να μετατρέπουν μισές αλήθειες σε ακράδαντα κατηγορητήρια.

Με την αυτοσχέδια καντίνα που έστησε ο Σταύρος σε μια απόμερη παραλία προσπαθεί να φέρνει βόλτα τα χρέη που τον έχουν ζώσει πουλώντας σουβλάκια τα καλοκαίρια στους λιγοστούς τουρίστες. Όμως η μυστηριώδης εξαφάνιση ενός νεαρού γερμανού θα φέρει φέτος τα πάνω κάτω. Οι σε βάρος του υποψίες απ’ τους γερμανούς αστυνομικούς και γονείς που κατέφθασαν στην περιοχή διχάζουν στην αρχή το χωριό αλλά όλοι σιγά-σιγά θα θυμηθούν ότι η καντίνα είναι αυθαίρετη, το φυσικό τοπίο παραβιάζεται, η γεννήτρια δημιουργεί ηχορύπανση, το χοιροστάσι του, που βρωμάει, δεν έχει και άδεια και… πάει λέγοντας. Άσε που αυτός είναι κι ο σφάχτης της περιοχής. Όταν βέβαια οι υποψίες - που με τα συμφραζόμενα και τις προκαταλήψεις έγιναν βεβαιότητες - θα μείνουν μετέωρες, επειδή οι έρευνες θα στραφούν αλλού, τίποτα πλέον δεν θα είναι όπως πριν. Η άμμος της παραλίας θα γίνει κινούμενη κι οι αταλάντευτες πεποιθήσεις, όπως και του Σταύρου, θα υποστούν ρωγμή. Οι ρίζες όμως του κάθε Σταύρου είναι πάντα γερά γαντζωμένες μες το άγριο τοπίο.

Ο ήρωας του έργου, ο καντινιέρης και χοιροτρόφος Σταύρος θα μπορούσε να χαρακτηρισθεί με μια ευκολία ως ένα δείγμα του μέσου Έλληνα αλλά δεν είναι καθόλου κάτι τέτοιο. Οι παρανομίες του –χαρακτηριστικές όσον αφορά τη σχέση του μέσου Έλληνα με το κράτος του- είναι συνδεδεμένες άμεσα με την αδυναμία του να εκπληρώσει τις αυξημένες υποχρεώσεις του και παρ’ όλες τις προκαταλήψεις του και την περιορισμένη ενίοτε οπτική του, ο άντρας αυτός είναι τίμιος απέναντι στον εαυτό του και την μικροκοινωνία του. Προσπαθεί να επιβιώσει με εργασία σκληρή κι όχι καταλαμβάνοντας μια θέση στο δημόσιο. Δεν έχει εισχωρήσει ποτέ σε εξουσιαστικούς μηχανισμούς με στόχο το προσωπικό του κέρδος, παλεύει με νύχια και με δόντια να κρατήσει μια καντίνα σε μια σχεδόν ερημική παραλία γιατί αυτή είναι η μόνη διέξοδος που έχει ώστε να επιβιώσει. Ναι, σφάζει γουρούνια αλλά το κρέας τους το τρώνε μια χαρά οι πελάτες του αυτοί που υποκριτικά τον κατηγορούν πως βρωμίζει την περιοχή με το χοιροστάσιο του, αυτοί που βάζουν όπερες για να μην ακουστούν τα τσιρίγματα των χοίρων στα ήσυχα ενδιαιτήματα τους. Τα εκατοντάδες γουρούνια που σε καθημερινή βάση σφαγιάζονται για να γεμίζουν τα ράφια των σούπερ μάρκετ δεν ενοχλούν τους καταναλωτές τους γιατί σφάζονται κάπου αλλού κι οι οιμωγές τους δεν ακούγονται στο ήσυχο χωριουδάκι, γιατί τα κόπρανά τους δεν βρωμίζουν τον ντόπιο αέρα αλλά κάποιον άλλο, μακρινό που δεν ενοχλεί τις ευαίσθητες μύτες τους. Ναι, έχει μια γεννήτρια που κάνει θόρυβο και χάρις σ’ αυτήν και πάλι οι πελάτες απολαμβάνουν το κρύο νερό τους και τις δροσερές τους μπύρες. Αυτός θα θρέψει και θα διασκεδάσει τον νεαρό Γερμανό τουρίστα που δραπετεύει από το ασφυκτικό οικογενειακό του περιβάλλον, από τους πλούσιους, ισχυρούς και δυναστευτικούς γεννήτορές του. Αυτός θα τον κεράσει, θα χορέψει μαζί του κι η κόρη του θα τον ερωτευτεί, θα του προσφέρει λίγη τρυφερότητα, μια ρωγμή στη μοναξιά του. Ναι, πίνει κι εξοργίζεται εύκολα. Δεν είναι τσάμπα μαγκιά όμως η οργή του, είναι το τελευταίο προπύργιο της αξιοπρέπειάς του, δεν πίνει απολαμβάνοντας, πίνει για να κοροϊδέψει τον εαυτό του και να πιστέψει έστω και για λίγο, μεθυσμένος πως στον κόσμο που ζει, έχει και το δικό του μικρό όνειρο μια θέση. Φυσικά δεν είναι αθώος. Έχει σταματήσει να παλεύει για οτιδήποτε άλλο εκτός από την επιβίωση του μέσα στον μικρόκοσμό του. Δραπέτης στην ουσία, όπως ακριβώς κι ο νεαρός Γερμανός τουρίστας που γίνεται άθελά του η αιτία, να βρεθεί ο καντινιέρης στο στόχαστρο.

Κι όμως, κανείς δεν θα τον κατηγορήσει για απραξία, όλοι θα στραφούν εναντίον του επειδή επιμένει στην πράξη, ακόμα κι η κόρη του η Χαρούλα που εμφανώς του έχει μεγάλη αδυναμία. Η θερινή εισβολή των ξένων τουριστών που θέλουν κιόλας να επιβάλλουν τις συνήθειές τους στον τόπο έστω κι αν έρχονται για ένα μόνο μήνα, είναι ευεργετική για το χωριό, αυτά τα ξενόφερτα «γουρούνια» δεν τους ενοχλούν επειδή φέρνουν χρήμα. Μάλιστα θα συνταχθούν μαζί τους για να στραφούν ενάντια στον συμπατριώτη τους ο οποίος τους «ενοχλεί». Ενοχλεί τον μπάτσο, παρ’ όλο που τον ξέρει από γεννησιμιού του, γιατί λέει τον υποχρεώνει να καλύπτει τις παρανομίες του. Παρανομίες που πηγάζουν ολοφάνερα από την ένδεια του παραβάτη σε συνδυασμό με τις υπερβολικές απαιτήσεις ενός κράτους το οποίο επιτρέπει τα πάντα στους ισχυρούς αλλά γδέρνει τον μεροκαματιάρη. Ενοχλεί τη γυναίκα του η οποία φεύγει, πηγαίνει να αναζητήσει καλύτερες συνθήκες ζωής γιατί (μάλλον) τα γουρούνια χαλάνε την αισθητική της. Ενοχλεί το χωριό ολόκληρο γιατί είναι απότομος, κακοντυμένος κι ανίσχυρος. Θα φτάσουν στο σημείο να τον κατηγορήσουν για ένα φόνο που ποτέ δεν έγινε, να συστρατευτούν με τους Γερμανούς ανακριτές που εισβάλλουν στην παραλία και την μετατρέπουν σε προτεκτοράτο τους, γιατί εκείνοι είναι οι ισχυροί, είναι αυτοί που μπορούν να επιβάλλουν το «δίκιο» τους όσο άδικο κι αν είναι… Η καντίνα θα ξηλωθεί, το «γουρούνι» της παραλίας θα εξοριστεί κι όλα αυτά εξ αιτίας μιας υποψίας που αποδείχτηκε λάθος, μιας ενοχής που δεν μπόρεσαν ποτέ να του φορτώσουν. Λες κι αυτή η εισβολή να ήταν ένα πρόσχημα για να τον εξοντώσουν, να τον απομακρύνουν, να τον αντικαταστήσουν με τα «πολιτισμένα» μεγαθήρια των πολυεθνικών  που καταλαμβάνουν τις παραλίες, τις οργανώνουν και τις αποκλείουν οριστικά από όσους δεν έχουν χρήμα και δύναμη. Αυτό επιζητούν οι κάτοικοι του χωριού, επιζητούν ένα κόσμο οργανωμένο από δυνάμεις ξένες και ισχυρές που θα τους υποτάξουν οριστικά, θα τους προσφέρουν θέσεις «εύκολης» εργασίας, θα τους  λυτρώσουν από την «επαρχιώτικη» κακομοιριά τους και θα τους απαλλάξουν από την τσίκνα, την κοπριά, τις θορυβώδεις γεννήτριες… Που θα τους εξορίσουν από τον ίδιο τους τον τόπο, θα τους αποκόψουν από τις συνήθειές τους τις θετικές, το κέρασμα, το κέφι, το φιλότιμο, θα τους μετατρέψουν σε απρόσωπους μισθοφόρους ή ευτελισμένους δούλους. Ζητούν τον «από μηχανής» θεό τους που πιστεύουν πως θα τους προσφέρει τον παράδεισο αλλά στην πραγματικότητα ετοιμάζει γι’ αυτούς μια ευέλικτη κόλαση. Και του θυσιάζουν τον «αποδιοπομπαίο τους τράγο» για να ξεπλυθούν από τις δικές τους αμαρτίες, την δική τους προσήλωση στο αλόγιστο κέρδος και στην άνευ όρων υποταγή.

Χωρίς να είναι ένα έργο για την κρίση ο «Άγριος σπόρος» ξεγυμνώνει από κάθε προσχηματική αθωότητα το πλήθος, την μάζα, ανιχνεύοντας με ευκρίνεια τα αίτια της κρίσης. Μιας κρίσης εσωτερικής που μεταλλάσει τους ανθρώπους, τους φθείρει ύπουλα για να τους υποτάξει παραπλανώντας τους κι εκείνοι, άνευ όρων της παραδίδονται. Τα αντίτιμα θα αποδειχτούν πενιχρά κι η φτώχεια επιτέλους θα χτυπήσει μαζί με την ανεργία και την παντελή έλλειψη κάθε πρόνοιας από ένα ανάλγητο, ληστρικό κράτος, όπως ήδη διαπιστώνουμε. Οι αθώες ενοχλήσεις των ξένων θα γίνουν απαιτήσεις και εν τέλει νόμοι που θα υποτάξουν τους «αθώους» ντόπιους επιβάλλοντας τους ένα καθεστώς βίαιο, στυγνό και χωρίς ρωγμές, χωρίς διεξόδους διαφυγής. Καμία εκτός από την μεθυσμένη, απελπισμένη αντίσταση του μοναχικού γουρουνιού που σκούζοντας κάτω από το κοφτερό μαχαίρι της ξένης επίθεσης αλλά και της ντόπιας προδοσίας, θα μας θυμίσει (σ’ εμάς τους γηγενείς, που ξέρουμε) αυτό που οι εισβολείς (το μόνο αδύνατο σημείο τους) δεν είναι ποτέ σε θέση να καταλάβουν: «Θάψτε με όσο βαθιά θέλετε. Είμαι ο άγριος σπόρος. Θα ξαναφυτρώσω».

Η δραματουργία, συμπαγής, αυθεντική, γοργή, σαρκαστική και διεισδυτική αποδεικνύει πως υπάρχει καλό έργο στη χώρα μας και στη γλώσσα μας, όχι απλά καλό, εξαιρετικό. Στα χέρια της ικανότατης και μεθοδικής Σκόττη αναδεικνύεται εξαίσια και φωτίζονται όλες οι πτυχές της. Οι ατμόσφαιρες, άλλοτε κωμικές, άλλοτε δραματικές κι άλλοτε με αίσθηση θρίλερ, εναλλάσσονται με άνεση, φυσικότητα, υποδειγματική εναλλαγή ρυθμών, καίριους φωτισμούς οι οποίοι σχολιάζουν εύγλωττα τα δρώμενα και μια επιβλητική μουσική υπόκρουση που επιτείνει τις εντάσεις μαζί με τον εύστοχο ηχητικό σχολιασμό ο οποίος υποβάλλει τον τόπο και την συνθήκη.

Πάντα εξαιρετικοί είναι οι ηθοποιοί στις παραστάσεις της Σκότη εδώ όμως πραγματικά με συγκλόνισαν. Ο ρεαλισμός αναμίχθηκε τόσο έντεχνα με την θεατρικότητα ώστε τα πρόσωπα επί σκηνής να είναι ταυτόχρονα σπαράγματα ζωής αυθεντικότατα και στιβαρές σκηνικές παρουσίες. Υπέροχη, σπαρακτική και ερμηνευτικά άρτια η νεαρή Γιαννακοπούλου, ζωντάνεψε τον δύσκολο χαρακτήρα της κόρης, της Χαρούλας, με μαθηματική ακρίβεια, ατόφια συγκίνηση, σαρκασμό και εσωτερική ποιότητα. Ρεαλιστικός στην ερμηνεία του ο Βαλάσης, απέδωσε στην εντέλεια τις εσωτερικές αντιφάσεις του χαρακτήρα του μπάτσου, την αίσθηση απειλής που υπονοεί η παρουσία του, την καταπιεσμένη οργή, την υποταγμένη λίμπιντο. Ο Σπυριδάκης είναι απλά εκπληκτικός. Λάτρεψε τον ρόλο του Σταύρου, ταυτίστηκε απόλυτα μαζί του, στην κυριολεξία τον «ενσάρκωσε» με μια εντυπωσιακή αυθεντικότητα, μια πηγαία συγκίνηση, υποδειγματική κινησιολογική και ερμηνευτική ακρίβεια, εκλεκτική εσωτερικότητα εναλλάξ με δυναμική εξωστρέφεια, ακατάλυτο χιούμορ, υπόγειο σαρκασμό και σύμφυτο με την προσωπικότητα του, πάθος. Ένας εξαιρετικός, ώριμος και πολύπλευρος ηθοποιός που μακάρι να τον απολαμβάναμε πιο συχνά στη σκηνή.

Γιάννης Τσίρος

Γεννήθηκε στο νομό Μεσσηνίας και μεγάλωσε στην Αθήνα. Σπούδασε σχέδιο, φωτογραφία, και έκανε μαθήματα μουσικής. Εργάστηκε στη δημοσιογραφική φωτογραφία, στο ραδιόφωνο, στην κρατική τηλεόραση, και ως μουσικός σε διάφορα συγκροτήματα. Στο διάστημα 1991 - 93 παρακολούθησε μαθήματα στο τμήμα θεατρολογίας.

Εργογραφία

Οι τούρτες του μίσους (ταινία μικρού μήκους), Το φως που σβήνει (ταινία μεγάλου μήκους, με συνεργασία συγγραφής), Ποιος σκοτώνει τα παιδιά (θεατρικό),

Ο Μετρητής (τηλεταινία από μεταφορά διηγήματος, με συνεργασία συγγραφής), Αξύριστα Πηγούνια (θεατρικό), Διονύσης Σολωμός (ταινία μεγάλου μήκους – μη ολοκληρωμένη παραγωγή), Οι άντρες δεν κλαίνε (ταινία μικρού μήκους), Ηφαίστειο (ταινία μικρού μήκους), Press (θεατρικό μονόπρακτο), Το βουνό μπροστά (ταινία μεγάλου μήκους), Τα Μάτια Τέσσερα (θεατρικό),  Άπνοια (ταινία μεγάλου μήκους), Ο εχθρός μου (ταινία μεγάλου μήκους), Αόρατη Όλγα (θεατρικό – ανάθεση εθνικού θεάτρου), Κανόνια και Τρομπέτες (Θεατρικό – σε διαδικασία παραγωγής.)

Διακρίσεις

Η ταινία Το φως που σβήνει πήρε το 1ο βραβείο καλύτερης ξένης ταινίας στο διεθνές φεστιβάλ Λέτσε (Ιταλίας) το 2001, το 1ο  βραβείο ποιητικής ταινίας στο διεθνές φεστιβάλ Μόσχας (2002), το 1ο βραβείο καλύτερης ταινίας στο διεθνές φεστιβάλ Καΐρου (2002), και το βραβείο κοινού στο μεσογειακό φεστιβάλ Κολονίας (2002). Το θεατρικό έργο Αξύριστα πηγούνια πήρε το 2004 το Α΄ κρατικό βραβείο πρωτοεμφανιζόμενου θεατρικού συγγραφέα στο θεατρικό διαγωνισμό τού υπουργείου πολιτισμού. Η ταινία Το βουνό μπροστά πήρε το 3ο βραβείο καλύτερης ταινίας στο φεστιβάλ Μόσχας το 2010. Το Θεατρικό έργο Τα Μάτια Τέσσερα, πήρε το βραβείο Δραματουργίας Κάρολος Κουν 2010. Η ταινία Άπνοια πήρε στο φεστιβάλ Θεσσαλονίκης 2010 το βραβείο Διεθνούς Ένωσης Κριτικών (FIPRESCI), καθώς και το βραβείο Κοινού.

                                              Παραγωγή: Ομάδα Νάμα

Κείμενο: Γιάννης Τσίρος

Σκηνοθεσία: Ελένη Σκότη

Σκηνικά, Κοστούμια, Δ/νση Παραγ.: Γιώργος Χατζηνικολάου

Φωτισμοί: Αντώνης Παναγιωτόπουλος

Μουσική & Επιμέλεια ήχου: Στέλιος Γιαννουλάκης

Φωτογραφίες: Δημήτρης Στουπάκης

Βοηθός σκηνοθέτη: Περίκλεια Χονδροπούλου

                                                            Παίζουν

Σταύρος: Τάκης Σπυριδάκης

Χαρούλα: Ντάνη Γιαννακοπούλου

Αστυνομικός: Ηλίας Βαλάσης

Ημέρες & ώρες παραστάσεων: Σάββατο στις 6:00μμ

Κυριακή στις 9:30μμ

Δευτέρα & Τρίτη στις 9:00μμ

Ως την Τρίτη 19 Ιανουαρίου 2016

Διάρκεια: 100΄

Τιμές εισιτηρίων: Κανονικό: 16,00€

Φοιτητικό/Ανέργων: Σάββατο-Κυριακή 12,00€

Φοιτητικό/Ανέργων: Δευτέρα - Τρίτη 10,00€

«Επί Κολωνώ»

Ναυπλίου 12 & Λένορμαν 94

Κολωνός

(Σταθμός Μετρό: Μεταξουργείο)

Τηλέφωνο: 2105138067