COCK

του Μάικ Μπάρτλετ

Ένας νεαρός άντρας ο Τζων συζεί επτά χρόνια με τον Α., τον άντρα ώσπου τον ανέφελο σχεδόν βίο τους έρχεται να ταράξει η Γ., η γυναίκα την οποία ξαφνικά ο Τζων ερωτεύεται. Στην ιστορία περιπλέκεται κι ο Π., ο πατέρας του Άντρα ο οποίος θέλει να αποκατασταθεί η σχέση του γιου του με τον εραστή του και να εξαφανιστεί από την ζωή τους η Γ. Ο Τζων είναι ο κόκορας ή αλλιώς ο πούτσος, μεταφράζοντας και με τις δύο έννοιές του τον τίτλο, το έπαθλο που θα κερδίσει ο Άντρας ή η Γυναίκα οι οποίοι βρίσκονται σε αντιπαράθεση αφού ο αναποφάσιστος κοινός εραστής τους αρνείται να κάνει μία επιλογή ανάμεσά τους ενώ ταυτόχρονα μέσα από μια υφέρπουσα αλαζονεία απολαμβάνει την διαμάχη τους και το ρόλο του σ’ αυτήν. Ο Τζων μοιάζει να μην έχει ούτε παρελθόν, ούτε συναισθήματα εκτός φυσικά από την αγωνία που του γεννά η πίεση των άλλων δύο. Δεν ξέρουμε τι δουλειά κάνει, δεν ξέρουμε τι σχέση είχε με την οικογένειά του, δεν υποφέρει από έρωτα, υποφέρει μόνο από τον φόβο πως αν επιλέξει τον λάθος άνθρωπο θα υποστεί απώλειες.

Ο Άντρας έχει μια πολύ συγκεκριμένη σχέση με τον πατέρα του η οποία αναπτύσσεται στη σκηνή του δείπνου όταν εκείνος εμφανίζεται. Έχει επίσης συγκεκριμένο επάγγελμα το οποίο μάλιστα του προσφέρει χρήμα και στάτους. Έχει συναισθήματα πίσω από το άκαμπτο στυλ του και την ειρωνική του στάση. Εξοργίζεται, φοβάται, απογοητεύεται, τον πνίγει η προοπτική της μοναξιάς, τον τρελαίνει η απόρριψη. Όμως έχει και ρωγμές οι οποίες θα επιτρέψουν τελικά στη Γυναίκα να εισχωρήσει στη κοινή του ζωή με τον Τζων και να κλυδωνίσει την εύθραυστη ισορροπία της σχέσης τους.

Η γυναίκα έχει πίσω της έναν αποτυχημένο γάμο, δουλεύει σαν βοηθός νηπιαγωγού, κάτι που της αρέσει έστω κι αν δεν είναι επάγγελμα καριέρας. Ονειρεύεται το μέλλον, θέλει να κάνει οικογένεια, παιδιά. Φοβάται επίσης την απόρριψη, είναι ερωτευμένη και υποφέρει. Είναι όμως επρκής τόσο ώστε να καλύψει τα κενά που θα δημιουργήσει στον Τζων ο αποχωρισμό τους από τον Άντρα;

Ο Τζων λέει ψέματα και στους δύο, θα ήθελε να διεκδικήσει δύο ζωές, να ακολουθήσει δύο διαφορετικές πορείες, να μην στερηθεί ούτε την συντροφικότητα του Άντρα και την πατερναλιστική προστασία που του προσφέρει ούτε όμως και την αποδοχή της Γυναίκας η οποία τον εκτιμάει, λατρεύει όλα αυτά που μισεί πάνω του ο Άντρας και ταυτόχρονα του υπόσχεται οικογενειακή ευτυχία. Το πρόβλημά του ολοφάνερα δεν είναι να επιλέξει ανάμεσα στο γκέι και στο στρέιτ αλλά το ότι με κανέναν από τους δύο διεκδικητές του δεν είναι στην πραγματικότητα ερωτευμένος. Του αρέσει εκείνο που του προσφέρεται κι από τους δύο, τον εκνευρίζει εκείνο που και οι δύο του στερούν αλλά δεν έχει ιδέα τι πραγματικά είναι ο ίδιος και τι επί της ουσίας θα ήθελε να διεκδικήσει. Η σεξουαλική του σχέση με την Γυναίκα τον ικανοποιεί περισσότερο αλλά η αποδοχή της τον τρομάζει. Η ταπείνωση στην οποία τον υποβάλλει ο Άντρας σε συνδυασμό με την αφοσίωσή του είναι γι’ αυτόν ένα πολύτιμο άλλοθι ώστε να μην επιχειρήσει να μπει στην επώδυνη διαδικασία της ενηλικίωσης. Ένα παιδί-τέρας, άπληστο και εγωκεντρικό κρύβεται μέσα στον ανασφαλή, αναποφάσιστο και γεμάτο ψευδοδιλλήματα Τζων, ένα παιδί που αν και μεγάλωσε δεν ενηλικιώθηκε με αποτέλεσμα να σκορπίζει γύρω του τον πόνο ενώ το ίδιο απολαμβάνει ακόμα και την ταλαιπωρία του αφού στόχος του είναι η διαρκής ενασχόληση των άλλων με το πληγωμένο, αιχμηρό και κατατρομαγμένο «Εγώ» του.

Ο Πατέρας πάλι σαν γνήσιος Βρετανός γίνεται έξαλλος στην ιδέα μας αλλαγής. Ταλαιπωρήθηκε να αποδεχτεί την παρεκτροπή του γιου του αλλά βρήκε έναν ανόητο τρόπο για να την δικαιολογήσει. Δεν σκέφτεται καν μέσα στην αποθεωτική απλοϊκότητα του πως η ευτυχία του γιου του, η μόνη που πραγματικά τον νοιάζει υποτίθεται, κινδυνεύει περισσότερο αν ο Τζων επιστρέψει μαζί με τις αμφιβολίες του παρά αν φύγει αφήνοντας ένα κενό που κάποιος άλλος πιο αποφασιστικός άντρας αργά ή γρήγορα θα εμφανίζονταν για να το καλύψει. Τηρώντας μια στάση φαινομενικά προοδευτική αναδεικνύει ακόμα περισσότερο τον βαθύ συντηρητισμό του ο οποίος εν τέλει δεν έχει να κάνει με σεξουαλικές επιλογές αλλά με εμμονικές προσηλώσεις που εκπηγάζουν από χρόνιες ανασφάλειες.

Όπως σε όλα τα αξιόλογα έργα έτσι και στο Cock δεν έχουμε ακριβώς θετικούς και αρνητικούς ήρωες, έχουμε πρόσωπα που πάσχουν γιατί επιδιώκουν απεγνωσμένα ένα κέρδος αλλά χωρίς καμία διάθεση να πληρώσουν το αντίτιμο. Διαταραγμένες ψυχοσυνθέσεις που τραυματίζονται και τραυματίζουν γιατί θέλουν να θέσουν όρια στις ίδιες τους τις ανάγκες και στις αυθεντικότερες παρορμήσεις τους. Ο Άντρας κι η Γυναίκα θέλουν τον Τζων ο καθένας για λογαριασμό του αλλά κανείς από τους δύο, ούτε για μια στιγμή δεν αναρωτιέται με ποιον από τους δύο, ο Τζων θα ήταν πραγματικά ευτυχισμένος έστω κι αν διατείνονται κι οι δύο πως τον αγαπούν. Η Γυναίκα βλέπει τον «κόκορα» σαν ένα εργαλείο για να στήσει τη φωλιά της και να γεννήσει απογόνους. Ο Άντρας θέλει τον «κόκορα» στο κοτέτσι του για να μπορεί να ασκεί πάνω του την εξουσία που δεν μπορεί να ασκήσει στο ευρύτερο περιβάλλον του αφού γνωρίζει πολύ καλά πως όσο πλούσιος, σικ και εκκεντρικός κι αν παρουσιάζεται θα είναι πάντα ο ανασφαλής, άγονος γόνος που δεν εκπλήρωσε τις προσδοκίες τις οποίες προβλέπει το φύλο του. Η αποδοχή του πατέρα δεν τον παρηγορεί ιδιαίτερα, χρειάζεται την αποδοχή ενός άντρα ο οποίος μάλιστα θα τον προτιμήσει από μία γυναίκα. Και οι δύο αντίπαλοι φοβούνται να μείνουν μόνοι και να αντιμετωπίσουν τους βαθύτερους φόβους τους και τις ουσιαστικές ανεπάρκειές τους. Χρειάζονται την συντροφικότητα όχι γι να νοιώσουν ευτυχισμένοι αλλά για να κατακτήσουν ένα είδος ασφάλειας που δεν μπορούν να προσφέρουν από μόνοι τους στον εαυτό τους και μια αυτοεπιβεβαίωση η οποία δεν εφικτή μέσα από τις επιδόσεις τους στη ζωή.

Στην αρένα αυτής της αντιπαράθεσης, στη διάρκεια ενός επεισοδιακού δείπνου οι ήρωες ξεκινούν να μάχονται για την διεκδίκηση ο καθένας του δικού του επάθλου και καταλήγουν να αποκαλύπτονται μέσα από τις ίδιες τις αντιφάσεις τους. Ο «στοματικός» Άντρας διεκδικεί τον Τζων μέσα από γαστριμαργικές απολαύσεις. Η «αιδοιακή» Γυναίκα τον διεκδικεί μέσα από έναν ανεκδιήγητο ερωτισμό ο οποίος διαχέεται μεν άφθονος στην ατμόσφαιρα αλλά είναι ανεπαρκής ως προς την ποιότητα. Ο «πρωκτικός» πατέρας του Άντρα επιχειρεί να τον παγιδεύσει στα κεκτημένα του ωθώντας τον να αντιληφθεί τον αφιλοκερδή και θυσιαστικό από την φύση του έρωτα, ως απόκτημα. Ο Τζων μένει τελικά με τον Άντρα αλλά αρνείται να υποταχτεί στις ευγενείς και ταυτόχρονα βαθιά εξουσιαστικές παραινέσεις του. Στην πραγματικότητα ο Τζων μένει μόνος όπως ήταν και πριν βρεθεί στο μάτι του κυκλώνα, ανίκανος πάντα να ορίσει την μοίρα του αρθρώνοντας αυτό το «Ναι» ή το «Όχι» που θα μπορούσε να τον λυτρώσει. Δεν έχει αγαπηθεί παρά τον πόνο που προκάλεσε, δεν έχει διεκδικήσει παρά τα διεκδικήσεις που ενέπνευσε. Και κυρίως δεν έχει λύσει το μυστήριο της ύπαρξής του παρά τις εξομολογήσεις που κατέθεσε αλλά και που προκάλεσε.

Το απαισιόδοξο και εξαιρετικά ενδιαφέρον αυτό ψυχογράφημα του τριαντάχρονου Μάικ Μπάρτλετ που πρωτοπαρουσιάστηκε το 2009 στο Royal Court Theatre του Λονδίνου και έχει τιμηθεί με το βραβείο Olivier, δεν εκτείνεται προς τον σχολιασμό του κοινωνικού περίγυρου σε σχέση με την ομοφυλοφιλία, είναι πιο πολύ, μια μελέτη για τις πολλαπλές εκδοχές της ανθρώπινης φύσης, μια βαθιά διερεύνηση των αιτίων της δυστυχίας που εκπηγάζει απ’ τις αντιφάσεις της.

Η παράσταση

Η Ευαγγελάτου ακολουθώντας τις οδηγίες του συγγραφέα αφαίρεσε όλα τα σκηνικά και τα σκηνικά αντικείμενα, εξελίσσοντάς δε, ακόμα περισσότερο αυτή τη γραμμή, αφαίρεσε ακόμα και τις εξομολογούμενες δράσεις, τοποθετώντας τους ηθοποιούς σε ένα γήπεδο-αρένα-πασαρέλα όπου οι αντίπαλοι κάθε φορά απλά αντιπαραθέτουν τα βλέμματα και τις σωματικές αντιδράσεις τους. Οι σκηνές χωρίζονται με σκοτάδι και με κινήσεις των ηθοποιών μηχανικές προς την επόμενή τους κατεύθυνση. Όλα εκτίθενται στο βλέμμα του θεατή μέσα από μια «κλινική» ατμόσφαιρα σαν να πρόκειται για κάποιο είδος πειράματος το οποίο βρίσκεται διαρκώς σε εξέλιξη ή για μια αναπαράσταση που αέναα επαναλαμβάνεται μέσα από ένα συγκεκριμένο κινησιολογικό και ερμηνευτικό τελετουργικό. Ενδιαφέρουσα αν κι όχι ιδιαίτερα ατμοσφαιρική και καθόλου ανατρεπτική εκδοχή την οποία υπηρέτησαν σε γενικές γραμμές οι ηθοποιοί οι οποίοι όμως σε σημεία παρεκτράπηκαν προς πιο ρεαλιστικές αποδόσεις των χαρακτήρων τους, κυρίως ο «παλαιάς κοπής» Κοτανίδης ο οποίος ακολούθησε κυρίως τους οικείους του υποκριτικούς κώδικες. Η Βρετανική πρωτοπορία σε συνδυασμό με το ακαταμάχητο Ελληνικό ταπεραμέντο μας κατέθεσε ένα μίγμα το οποίο και όσον αφορά την μετάφραση αλλά και σε σχέση με την σκηνική απόδοση υστερούσε σε διαύγεια χωρίς να χάνει το ενδιαφέρον του ως πειραματική αναζήτηση. Μια αξιοπρεπής παράσταση με βάθος και ποιότητα που το κύριο πλεονέκτημά της είναι η εφευρετική και πολυσήμαντη δραματουργία της.

Μετάφραση-Σκηνοθεσία: Κατερίνα Ευαγγελάτου
Σκηνικός χώρος-Κοστούμια: Βικτωρία Καρβούνη
Μουσική: Σταύρος Γασπαράτος

Φωτισμοί: Βαλεντίνα Ταμιωλάκη

Παίζουν:

Τζων: Δημήτρης Μοθωναίος
Α: Μάκης Παπαδημητρίου
Γ: Ιωάννα Παππά
Π: Γιώργος Κοτανίδης

Θέατρο ΘΗΣΕΙΟΝ

Τουρναβίτου 7

Θησείο

Ώρες παραστάσεων: Τετάρτη έως Παρασκευή 9 μ.μ., Σάββατο 9.30 μ.μ. και Κυριακή 7 μ.μ.

Τιμές εισιτηρίων: 21€, φοιτητικό 15€

Παραγωγή: Γιώργος Λυκιαρδόπουλος
Highway Productions