Σχετικά άρθρα
| ΗΛΕΚΤΡΑ |
 |
 |
| Συντάχθηκε απο τον/την Μαρία Κυριάκη |
| Πέμπτη, 17 Ιούλιος 2014 07:05 |
|
Ηλέκτρα
Στην «Ηλέκτρα» ο Σοφοκλής φέρνει αντιμέτωπες για άλλη μια φορά δύο εξουσίες. Εκείνη της μάνας-Βασίλισσας κι εκείνη της κόρης-εκδικήτριας. Οι δύο κόσμοι έρχονται σε αντιπαράθεση μέσα από εξαιρετικής επινοητικότητας δικανικούς μονολόγους γεμάτους από ατράνταχτα επιχειρήματα που ανατρέπουν διαρκώς την έννοια του «δικαίου». Η Κλυταιμνήστρα έχει διαπράξει ύβρη με την συζυγοκτονία αλλά έχει ως αντιστάθμισμα ένα ακλόνητο επιχείρημα. Ο Σύζυγος θυσίασε την κόρη της κι ο θάνατός του ήταν μια δίκαιη τιμωρία. Η Ηλέκτρα κατηγορεί την μητέρα-βασίλισσα για τον φόνο του άντρα της αλλά και αυτή πιστεύει πως πρέπει να δολοφονηθεί η δολοφόνος και πως μια τέτοια πράξη θα ήταν η μόνη σωστή και δίκαιη. Άρα δεν είναι τίποτε άλλο παρά το είδωλο στο κάτοπτρο της μάνας της, μια τρομακτική και ενδιαφέρουσα παραλλαγή της. Έτοιμη να διαπράξει το φόνο και έχοντας διαρκώς την συνείδηση πως δίκαια βρίσκεται στον τομέα της αντιπολίτευσης και πως η επαναστατικότητά της ενάντια στην μητρική εξουσία και στον σφετεριστή Αίγισθο έχει ένα ισχυρότατο κίνητρο, η ηρωίδα θα σπρώξει τον αδελφό της τον ήδη έτοιμο για εκδίκηση, στην αποτρόπαια μητροκτονία, στην ύβρη και στο έλεος των ερινυών. Στην αποτρόπαια περιπέτεια θα βάλει αίσιο τέλος η ψήφος της Αθηνάς όπως συναντάμε την συνέχεια και το τέλος της ιστορίας στις «Ευμενίδες» του Αισχύλου, σημαίνοντας έτσι μια νέα εποχή και οριοθετώντας το πέρασμα από την σεληνιακή στην ηλιακή περίοδο της ανθρωπότητας. Η Ηλέκτρα είναι μια τραγωδία αντιπαραθέσεων, μια δυναμική αλλά και τρομακτική εισαγωγή στην τελετουργία του φόνου-ταμπού, του φόνου δηλαδή συζύγου, μητέρας, πατέρα ή παιδιού (Αγαύη από «Βάκχες» και «Μήδεια») η οποία μαζί με τον γάμο αντιστοίχως με μητέρα (Οιδίπους) και με την ανυποταξία στους αρχαίους νόμους των θεών (Κρέων από «Αντιγόνη») αποτελούν το εκρηκτικότερο τρίπτυχο των τραγικών έργων. Η παραβίαση του μέτρου εδώ γίνεται από την Κλυταιμνήστρα αλλά προκαλεί μια ανάλογη αντίδραση η οποία την μεταφέρει στην Ηλέκτρα δια χειρός Ορέστη έτσι ώστε η ύβρις να αποκτά εντέλει μια κληρονομική αξία και να μετατίθεται από την μία γενιά στην άλλη, επιχειρώντας να αποκαλύψει στην ουσία την μύχια διαστροφή της ίδιας της ανθρώπινης φύσης, της δισυπόστατης και αντιφατικής την οποία ως θεός υπηρετεί πάντα ο Διόνυσος μαζί φυσικά και με την αναπαράστασή της μέσα από την «Ωδή των τράγων». Η ιστορία εξελίσσεται μέσα σε μια μέρα από το χάραμα ως τη νύχτα και ξεκινάει από ένα τάφο, του Αγαμέμνονα, για να καταλήξει σε έναν άλλο τάφο, αυτόν της Κλυταιμνήστρας και του Αίγισθου. Ανάμεσά τους η ζωή πάλλεται πενθώντας, το ψέμα του Ορέστη αποκαλύπτει τις πάγιες θέσεις της Ηλέκτρας και της Χρυσοθέμιδος οι οποίες μένουν μόνες απέναντι στην εκκρεμότητα της τιμωρίας (μια αντιστοιχία σαφής Αντιγόνης-Ισμήνης) κι ο χορός καθαρά Σοφόκλειος αναζητά το μέτρο που έχει απολεσθεί μέσα από έναν κρυστάλλινο και μαγευτικό λυρισμό. Το κοινό γνωρίζοντας την τελική έκβαση του δράματος μπαίνει στην διαδικασία όχι να αγωνιά για την εξέλιξη της δράσης αλλά να προσεγγίσει τα βαθύτερα αίτια των πράξεων των ηρώων και τις επιπτώσεις των πράξεων τους σε πολιτικό, κοινωνικό και προσωπικό επίπεδο. Άλλωστε πάντα η τραγωδία ήταν τρία πράγματα: Μυητική διαδικασία, διδασκαλία και κάθαρση.
Οι σκηνοθέτες που μέσα από την τραγωδία, λόγω της πολυδιάστατης φύσης της, έχουν στραφεί προς πολλούς και διαφορετικούς πόλους, συνήθως ξεχνούν την ιδιόμορφη φύση της και το τελετουργικό στοιχείο που την καθορίζει. Ο Ξανθόπουλος οργάνωσε το υλικό του σ’ έναν άξονα ορίζοντας τον χορό με ιδιότυπο τρόπο σαν μια μηχανική κραυγή από δύο γυναίκες-κούκλες. Τα ευρήματά του, στο σύνολό τους ενδιαφέροντα δεν ακολουθούσαν πάντα αυτόν τον άξονα με αποτέλεσμα συχνά να επικρατεί μια σκηνική σύγχυση ενώ επίσης υπήρξε ένας πολύ ειδικός χειρισμός της εκφοράς του λόγου ο οποίος δεν αποδείχτηκε ιδιαίτερα λειτουργικός. Οι ηθοποιοί ήταν όλοι τους εξαιρετικοί αλλά συχνά έχαναν τον έλεγχο της φωνής τους προσπαθώντας να επιτύχουν ιδιαίτερες αποχρώσεις χωρίς τον απόλυτο τεχνικό έλεγχο. Δυνατοί οι ρυθμοί, ενδιαφέρουσα η ενδυματολογική άποψη, αξιόλογη η κινησιολογία και ατμοσφαιρικοί οι φωτισμοί που συνέβαλλαν καθοριστικά στο ενδιαφέρον εικαστικό αποτέλεσμα.
Ηλέκτρα: Βάσω Καβαλιεράτου
Η «Ηλέκτρα» του Σοφοκλή σε σκηνοθεσία Δημήτρη Ξανθόπουλου είναι η πρώτη παραγωγή της νεοσύστατης «Εταιρείας Θέατρου Λόγος», η οποία συνοδεύεται από υπέρτιτλους (σε δύο γλώσσες ανά ημέρα) για τις ανάγκες των επισκεπτών της Αθήνας αλλά και των μη ελληνόφωνων μόνιμων κατοίκων της και ολοκληρώθηκε το Σάββατο 12 Ιουλίου. |
