Μάνια Παπαδημητρίου

«Εύχομαι νου και τύχη γιατί πιστεύω πως θα χρειαστούμε όλοι και οι κυβερνώντες κι ο λαός, πολύ καλές ιδέες για να ξεφύγουμε από έναν ιστό αράχνης που έχει πλεχθεί γύρω απ’ αυτόν τον τόπο και τις περιουσίες των ανθρώπων, για έναν σκοπό που θα μάθουμε μετά από πολλά χρόνια, όταν το σχέδιο θα έχει ολοκληρωθεί».

Φέτος η ταλαντούχα και αισθαντική ηθοποιός ερμηνεύει την «Κραυγή», ένα ελάχιστα παιγμένο και πολύ ιδιαίτερο έργο του Τενεσί Ουίλιαμς μαζί με τον Αλέκο Συσσοβίτη σε σκηνοθεσία Έλλης Παπακωνσταντίνου. Όμως μπορείτε επίσης να την απολαύσετε και στον «Μονόλογο» της Σιμόν ντε Μπωβουάρ σε μετάφραση και διασκευή της Αθηνάς Κεφαλά όπου με το χιούμορ, τον σαρκασμό και την ποιότητα της υποκριτικής της, ερμηνεύει ένα καταλυτικό κείμενο, ζωτικού ενδιαφέροντος. Μιλάμε για τον δύσκολο κόσμο μας, τις παραστάσεις, το θέατρο, τον πολιτισμό στη χώρα μας, τα παιχνίδια της εξουσίας, τις ελπίδες, τα όνειρα και τους φόβους της.

Τι σας έκανε να επιλέξετε αυτό το έργο του Ουίλιαμς που δεν ανεβαίνει συχνά στη σκηνή αν και η δράση του εξελίσσεται «επί σκηνής»;

Το έργο το διάλεξε ο Αλέκος με τον συνεργάτη του τον Αντώνη Περιστεράκη. Και η Έλλη το ήξερε γιατί το είχε ξανακάνει στην Πάτρα. Δεν το ήξερα εγώ Δεν το είχα διαβάσει και μόλις το διάβασα ενθουσιάστηκα. Ο λόγος είναι ότι ενώ είναι γραμμένο από τον Ουίλιαμς μοιάζει σαν θέατρο του παραλόγου. Δηλαδή μοιάζει σαν ο ίδιος ο συγγραφέας ενώ είναι τόσο επιτυχημένος σε κάποιο είδος γραφής να τολμάει να προσπαθεί να γράψει αλλιώς... Αυτό είναι εξαιρετικά τολμηρό και δείχνει εκ μέρους του Ουίλλιαμς, ότι δεν φοβόταν να ρισκάρει.

Ποια είναι η σχέση ανάμεσα στους ηθοποιούς και το κοινό στο έργο και πως άπτεται της ψυχανάλυσης μέσα από την προσωπική εξομολόγηση;

Το έργο είναι συνεχής αφήγηση προς το κοινό, την ίδια στιγμή που η αφήγηση σκοντάφτει στα προσωπικά τραύματα των ηθοποιών που γλιστρούν προς την αυτοβιογραφία και μετά δεν μπορούν να ξεφύγουν. Συνεχώς παίζουν με την ψυχαναλυτική έννοια της επιστροφής στην παιδική ηλικία.

Πως ήταν η φετινή σου συνεργασία με την Έλλη Παπακωνσταντίνου;

Είναι η τέταρτη φορά που συνεργάζομαι με την Έλλη και την εκτιμώ πάρα πολύ γιατί διαλέγει πολύ ωραία έργα και σου δίνει την ελευθερία να παίξεις ακραία ως προς τα συναισθήματα. Δεν συναισθηματολογεί κι αυτό μου ταιριάζει. Έχει χιούμορ και δεν φοβάται να το επικαλείται στις πιο δύσκολες στιγμές. Η υποκριτική που της αρέσει δεν ξεκινάει από τα «στανισλαβσκικά βιογραφικά» αλλά από εκείνο το ουδέτερο ανθρωπάκι που έχουμε μέσα μας ως καλλιτέχνες και τον λέμε κλόουν... Αυτό το ανθρωπάκι, που είναι ο εαυτός μας όπως όταν ήμασταν τεσσάρων, πέντε χρόνων, είναι πολύ χρήσιμο κάποιες φορές στο θέατρο... Κι εμένα μου το έμαθε η Έλλη αυτό.

Μίλησέ μου για τον «Μονόλογο» της Σιμόν Ντε Μπωβουάρ και τον τρόπο που σε άγγιξε. Που και πότε μπορούμε να τον δούμε;

Ο «Μονόλογος» της Σιμόν ντε Μπωβουάρ είναι ένας μονόλογος που μετέφρασε και διασκεύασε η Αθηνά Κεφαλά και το ανεβάσαμε στο βιβλιοπωλείο του Σάμη Γαβριηλίδη το «poems n’ crimes» από τον Μάρτιο του 2015, κάποιες Δευτέρες. Μετά τον παίξαμε στο «Καρέζη» στην Πάτρα, στην Θεσσαλονίκη και τώρα θα παιχτεί στο «ΙΔΙΟΜΕΛΟ» για ακόμα μια Δευτέρα στις 4 Ιανουαρίου στο Μαρούσι. Η σχέση με την Αθηνά, ξεκίνησε στον ΣΥΡΙΖΑ στο τμήμα πολιτισμού. Μιλάγαμε για πολιτική και για πρόγραμμα πολιτισμού κι αφού δουλέψαμε πάνω σ’ αυτό αρκετό καιρό είπαμε να κάνουμε κάτι καλλιτεχνικό για να δούμε και σ’ αυτό το επίπεδο, αν ταιριάζουμε. Εγώ ευχαριστήθηκα πάρα πολύ γιατί μπόρεσα να δουλέψω πάλι με άξονα το χιούμορ και τον αυτοσαρκασμό κι αυτό μου ταιριάζει. Επίσης η ιδέα της Αθηνάς να χρησιμοποιήσουμε ένα βιολοντσέλο που θα παίζει μαζί μας και θα αντιπροσωπεύει όλους τους ήχους που υπονοεί το έργο, ήταν εξαιρετική. Ήρθαμε έτσι σ’ επαφή με την Μαίρη Σκοπελίτη που παίζει υπέροχα και έχουμε εξαιρετικό διάλογο πάνω στη σκηνή. Για μένα αυτή η συνεργασία ήταν πολύ σημαντική κι έχει κι ένα πολιτικό διακύβευμα. Ήθελα να δείξω, και το κατάφερα, ότι η πολιτική δεν μπορεί να γίνεται χωρίς ταυτόχρονα ο καθένας να μπορεί να δείξει την δουλειά του ώστε να ξέρεις με ποιόν μιλάς. Το σύστημα της αγοράς απαξιώνει γρήγορα όσους τολμούν να ασχοληθούν με τον συνδικαλισμό ή την πολιτική και τους καθιστά ανενεργούς. Έτσι όταν η αντιπολίτευση έρθει στην κυβέρνηση, σταματάει να χρησιμοποιεί αυτούς με τους οποίους συνεργαζόταν τόσον καιρό και παίρνει τους «σταρ» τους οποίους πάντα επιθυμούσε να προσεγγίσει αλλά δεν μπορούσε γιατί ανήκε στο 3%. Μ αυτόν τον τρόπο ξαναγυρνά πάλι ο ίδιος κύκλος και πάντα οι ίδιοι θα μας κυβερνούν, ό,τι αλλαγή κι αν γίνεται... Αν δεν αλλάξει αυτό από τη βάση του και δεν ασχοληθούμε παράλληλα με τις ιδέες αλλά και με την πράξη της τέχνης και δεν συνεργαστούμε δεν θα μας πάρουν ποτέ στα σοβαρά. Επίσης ο λόγος που παίξαμε στο βιβλιοπωλείο και όχι σε θέατρο ήταν ακριβώς γιατί εκεί μπορούσαμε να μην πληρώνουμε αίθουσα και άρα να μην πληρώνουν και οι θεατές. Ήταν κι αυτό μια επιλογή, για μένα, θεμελιώδης. Δεν μπορεί να παίζεις κι αντί να πληρώνεσαι που εργάζεσαι, να πληρώνεις για να σε δουν. Αυτό είναι παράλογο κι απαξιώνει την καλλιτεχνική εργασία στα μάτια του θεατή και της πολιτικής. Πρέπει να πάρουμε την τύχη μας στα χέρια μας

Τι σε οργίζει και τι σε «γεμίζει»;

Με οργίζει το να μας δουλεύουν, να μας ξεγελούν, να μας εκμεταλλεύονται και να μας υποτιμούν. Με γεμίζει το να συστρατεύομαι σε σκοπούς που μου φαίνονται δίκαιοι, να τους στηρίζω με την δράση μου, να κάνω αγώνες που επιδιώκουν τη χαρά και την ευτυχία για τους πολλούς. Με γεμίζει το θέατρο, όταν μ’ αρέσει η συνεργασία. Με γεμίζει πάρα πολύ η μουσική και με γεμίζει το να διαβάζω φιλοσοφία. Με γεμίζει ό,τι με παρηγορεί, ενώ με εξοργίζει ό,τι με αγχώνει με κριτήριο το κέρδος και τον αγώνα της επικράτησης.

Στη χώρα μας τελευταία πολλοί μιλούν εύκολα και καταδικαστικά για άλλους και μάλιστα για άτομα που βρίσκονται σε ανάγκη. Ποιο κατά την γνώμη σου είναι το αίτιο και ποιο το αντίβαρο;

Το έχω προσέξει κι εγώ αυτό και νομίζω δεν ίσχυε παλιά. Πιστεύω ότι οι άνθρωποι έχουν γίνει σκληροί και δεν λυπούνται γιατί φοβούνται για τον εαυτό τους και το μέλλον τους. Πιστεύω πως το αντίβαρο είναι η αλληλεγγύη. Το κατάλαβα με τον αγώνα των καθαριστριών που ήμουν πολύ κοντά τους. Νιώθεις ότι έχει νόημα η ζωή όταν νιώθεις ότι χρησιμεύεις σε κάτι που σου μοιάζει σημαντικό. Εμένα αυτός ο αγώνας μου είχε φανεί πολύ σημαντικός. Γιατί δεν είχε ξαναγίνει σε τέτοια διάρκεια. Δεν είχα ξαναδεί γυναίκες τόσο αποφασισμένες και τόσο γενναίες την ώρα που διεκδικούσαν τα δικαιώματα τους. Ήταν ένα λαμπρό παράδειγμα για μένα. Από μακριά φαινόταν αλλιώς. Όταν όμως βρέθηκα κοντά τους, μετά δεν ήθελα να φύγω. Αν δεν τελείωνε δεν θα έφευγα... Τώρα νομίζω πως οι άνθρωποι που είναι μπερδεμένοι με τα πολιτικά και τα ναι και τα όχι, έχουν αφοσιωθεί στην αλληλεγγύη με τους πρόσφυγες γιατί έτσι αισθάνονται ότι μπορούν να προσφέρουν και αυτό τους παρηγορεί. Όταν προσφέρεις, το κάνεις για να παρηγορηθείς κι εσύ ο ίδιος. Βλέποντας χαρά στα μάτια εκείνου στον οποίον προσφέρεις, παρηγορείσαι κι εσύ... Η τέχνη επίσης το κάνει πιστεύω, αυτό. Γι’ αυτό και τα θέατρα δεν είναι άδεια. Οι άνθρωποι έρχονται στο θέατρο για να εκτονωθούν και να παρηγορηθούν.

Στους δύσκολους καιρούς μας υπάρχει ένα αξιοσημείωτο γεγονός. Ενώ σε άλλες εποχές οι Έλληνες αντιστέκονταν με τίμημα ακόμα και τη ζωή τους και με λυσσαλέο πάθος, τώρα υπάρχει μια τρομακτική απάθεια απέναντι στο εθνικό μας ξεπούλημα και στην τρομακτική πτώση του βιοτικού μας επιπέδου. Που το αποδίδεις;

Στην τρομακτική απογοήτευση του κόσμου μετά την μεταστροφή του «ΟΧΙ» σε «ναι». Αυτό ήταν μια τεράστια σφαλιάρα στον λαό.

Τι πιστεύεις εσύ γι’ αυτό το όνειρο ενός «Όχι» που έγινε ο εφιάλτης του «Ναι»;

Πιστεύω πως για το τι έγινε ακριβώς θα μάθουμε μετά από χρόνια πολλά. Μάλλον είναι από εκείνα τα πράγματα που οι φάκελοί τους ανοίγουν μετά από χρόνια... Όταν το ζούσα δεν το πίστευα… Μετά πέρασε ένα διάστημα που συνεχώς αναρωτιόμουν τι έγινε; πώς έγινε; πως είναι δυνατόν; Τώρα έχω απομακρυνθεί και είμαι καλύτερα απ’ αυτήν την άποψη… Ότι και να έγινε, η ηγετική ομάδα ήξερε πράγματα που δεν ήξεραν ούτε οι υπουργοί... Τα ήξεραν όμως κύκλοι της εξουσίας του τύπου και των εφημερίδων... Κι αυτό, δεν ήταν η πρώτη φορά που συνέβαινε στο Κόμμα. Ήμουν σ’ αυτό από το 2004 και το έχω ξανασυναντήσει αυτό το φαινόμενο και με την διάσπαση με τον Κουβέλη και με την αποχώρηση του Αλαβάνου και στο τελευταίο συνέδριο με την επιμονή να μην περάσουν κάποιες τροπολογίες της αριστερής πλατφόρμας που φαίνονταν λογικές... Κάτι λέει αυτό... φαίνεται πως η εξουσία στην Ελλάδα ασκείται μόνο μ’ έναν τρόπο κι αυτόν τον μαθαίνεις και τον εφαρμόζεις ή φεύγεις..... Ε κάποιοι έφυγαν και κάποιοι δεν ήθελαν να φύγουν.

Θύελλα επικρατεί τελευταία και στον πολιτισμό στη χώρα μας. Ποια προβλήματα επισημαίνεις ως τα πιο καίρια στον δικό μας, τον θεατρικό χώρο και τι –αν υπάρχει- είναι αυτό που σε κάνει πιο αισιόδοξη;

Ο πολιτισμός είναι η βιτρίνα αυτού του συστήματος που θέλει να ελέγχει όλα όσα παράγονται, για λόγους πιστεύω υπολογισμού του κέρδους, που μπορεί να έχει η υπεραξία της τέχνης και ίσως και για λόγους σκοτεινότερους που θα μαθαίνουμε πάντα εκ των υστέρων. Όπως η εμπλοκή του πολιτισμού με εξοπλιστικά προγράμματα ή άλλα τέτοια νόμιμα μεν πλην όμως παράξενα πεδία ανταλλαγών. Αυτό που με κάνει αισιόδοξη είναι η λαχτάρα των νέων ανθρώπων να κάνουν τέχνη και το κουράγιο που έχουν. Και με γεμίζουν και μένα όταν έχω απογοητευθεί. «Μη φοβάστε κυρία» μου λένε «θα τα καταφέρουμε». Αυτό με κάνει να παίρνω πάλι ανάσα και να συνεχίζω... Πρέπει οπωσδήποτε να βρεθεί ένας τρόπος ώστε η πολιτεία να εξασφαλίσει για τους νέους, χώρους, χωρίς να χρειάζεται να πληρώνουν κι ούτε να εξαρτώνται από το αν θα τους διαλέξει η Στέγη ή ο Λούκος και η κάθε Στέγη κι ο κάθε Λούκος... Πρέπει η πολιτεία να καταλάβει ότι οφείλει να δώσει λίγα χρήματα για το θέατρο και το χορό. Για την ελληνική παραγωγικότητα. Χρειάζονται λίγα χρήματα… Λίγα αλλά πρέπει να τα δώσει. Δεν γίνεται χωρίς καθόλου πόρους. Αλλιώτικα μπορείς να παίζεις μόνο στο «ΕΜπΡΟΣ». Κι αυτό είναι υπέροχο το ότι υπάρχει και πρέπει να σωθεί και να συνεχίσει να είναι θέατρο γιατί κι αυτό κινδυνεύει. Εκτός αν το πάρουμε απόφαση πως πρέπει να κάνουμε κι άλλα εγχειρήματα σαν του «εΜπΡΟΣ» για να διεκδικήσουμε το αυτονόητο δικαίωμα των νέων ανθρώπων να έχουν στέγη για τα όνειρα τους.

Πολλοί έχουν μιλήσει για τους πρόσφυγες με διάφορους τρόπους. Τι αποκαλύπτει η κοινωνία των ανθρώπων σήμερα μέσα από την αρνητική και τι μέσα από την θετική της στάση για τους «ξένους» που ζητάνε καταφύγιο σε συνήθως αφιλόξενους τόπους εξορίας;

Μέσα από την αρνητική στάση αποκαλύπτει αυτό που είναι ο τρόμος του «μαύρου» μέσα στον άνθρωπο. Ο παράλογος μικροαστικός φόβος και ο ρατσισμός... Δυο κίνδυνοι που οδηγούν στο σκοταδισμό και τον ναζισμό. Η θετική πλευρά που ευτυχώς είναι κι αυτή που επικρατεί, είναι η ανάγκη του ανθρώπου για επικοινωνία και αλληλεγγύη και πιο πολύ η ανάγκη του ανθρώπου να κάνει τα πάντα για να σώζει τη ζωή και ειδικά των παιδιών. Σ’ αυτή τη χώρα έχουμε πιο πολλούς γέρους. Τώρα έρχονται κοντά μας τόσα παιδιά! Είναι θέμα δικής μας ισορροπίας το να σωθούν… Ισορροπίας του είδους μας… Τα παιδιά είναι χαρά.

Ένας αγαπημένος στίχος ποιητή που σου έρχεται αυθόρμητα;

Όσοι το χάλκεον χέρι βαρύ του φόβου αισθάνονται, ζυγόν δουλείας ας έχωσι. Θέλει αρετήν και τόλμην η ελευθερία ( Α. Κάλβος).

Τι διακρίνεις ανάμεσα στην πλήξη και τη θλίψη;

Η θλίψη δεν με τρομάζει. Είναι φυσιολογική αντίδραση του ανθρώπου απέναντι στο πένθος και την απώλεια. Η πλήξη με τρομάζει πάντα κι ευτυχώς δεν πάσχω απ’ αυτήν...

Ανάμεσα στον φόβο και τον ψόγο;

Προσπαθώ να νικήσω το φόβο μου. Το φόβο που σε καθηλώνει και σε κάνει να παγώνεις και να μην μπορείς να δράσεις. Όμως δεν επιτρέπω σε κανέναν να με ψέξει γι’ αυτό. Ο ψόγος - όταν δεν συνοδεύεται από έναν τρόπο διεξόδου- για μένα είναι κάτι που δεν βοηθά. Απλώς γεμίζει αρνητισμό τη σκέψη.

Ανάμεσα στην αδικία και την αυτοδικία;

Η αδικία με εξοργίζει αλλά η επιλογή της αυτοδικίας – παρ’ ότι την κατανοώ ως ανθρώπινη αντίδραση- δεν είναι μια επιλογή που θα έκανα εύκολα.

Για το 2016 τι εύχεσαι, τι ελπίζεις, τι φοβάσαι;

Εύχομαι να είμαστε καλά για να μπορούμε να αντιμετωπίσουμε αυτά που έρχονται Έρχονται οικονομικές δυσκολίες που θα είναι μεγαλύτερες απ’ όσες γνωρίσαμε μέχρι τώρα... Εύχομαι να σταματήσει ο πόλεμος στη μέση ανατολή, στη Συρία και σε όλες τις χώρες εκεί… Εύχομαι να υπάρξει σύνεση στις αποφάσεις για τα εθνικά θέματα που φαίνεται πως είναι προ των πυλών. Γενικά εύχομαι νου και τύχη γιατί πιστεύω πως θα χρειαστούμε όλοι και οι κυβερνώντες κι ο λαός, πολύ καλές ιδέες για να ξεφύγουμε από έναν ιστό αράχνης που έχει πλεχθεί γύρω απ’ αυτόν τον τόπο και τις περιουσίες των ανθρώπων, για έναν σκοπό που θα μάθουμε μετά από πολλά χρόνια, όταν το σχέδιο θα έχει ολοκληρωθεί.

 «Κραυγή»

του Τένεσι Ουίλλιαμς

Ένα έργο σχεδόν άγνωστο στο αθηναϊκό κοινό που χρειάστηκαν πάνω από δέκα χρόνια για ολοκληρωθεί η συγγραφή του κι αποτελεί μια καινοτομία όσον αφορά το συγγραφικό του ύφος.

Ο Φελίς κι η Κλαιρ, ηθοποιοί και αδέλφια στη ζωή, βρίσκονται σε ένα παραμελημένο θέατρο όταν πληροφορούνται ότι ο θίασος τούς παράτησε. Εγκαταλελειμμένοι από τους συνεργάτες τους, χωρίς σκηνικό, σχεδόν χωρίς έργο, αντικρίζουν το κοινό τους να παίρνει τις θέσεις του και να περιμένει να αρχίσει η παράσταση. Αναγκαστικά, δεν παίζουν το προγραμματισμένο έργο, αλλά το «Έργο των Δύο Χαρακτήρων», έργο για δύο εγκαταλελειμμένα αδέλφια. Καθώς οι ηθοποιοί αυτοσχεδιάζουν μέρη του έργου που δεν θυμούνται ή δεν έχουν ακόμα γραφτεί, χάνονται τα όρια ανάμεσα στον ρόλο και τον ηθοποιό, στην πραγματικότητα και την ψευδαίσθηση.

Το έργο παίχτηκε για πρώτη φορά στο Hampstead Theater Club του Λονδίνου το 1967 με τον τίτλο «The Two Character Play». Το 1971 ανέβηκε στο Σικάγο μια άλλη εκδοχή του έργου με τον τίτλο «Out  Cry» και με αυτόν τον τίτλο παρουσιάστηκε για πρώτη φορά στην Ν. Υόρκη το 1975.

Μετάφραση: Έλλη Παπακωνσταντίνου – Αθηνά Μαξίμου
Σκηνοθεσία: Έλλη Παπακωνσταντίνου
Σκηνογραφία – Κοστούμια: Τέλης Καρανάνος, Αλεξάνδρα Σιάφκου
Φωτισμοί: Αλέκος Αναστασίου
Βοηθός σκηνοθέτη: Νίκος Αναστασόπουλος

Παίζουν:

Φελίς: Αλέκος Συσσοβίτης

Κλαιρ: Μάνια Παπαδημητρίου

FAUST

Καλαμιώτου 11

Μοναστηράκι

Τηλέφωνο:2103234095

www.faust.gr, e-mail:

Πέμπτη-Σάββατο: 21.00 και Κυριακή 20.00 μ.μ.

Εισιτήρια: 12 ευρώ, μειωμένο 10 ευρώ

Διάρκεια: 100΄